تنگی کانال نخاعی | علل، علائم، تشخیص، درمان و پیشگیری

تنگی کانال نخاعی چیست و چه عواملی آن را ایجاد می‌کنند؟

تنگی کانال نخاعی یا استنوز نخاعی یک حالت است که در آن فضای داخلی کانال نخاعی که نخاع و اعصاب را درون خود جای می‌دهد، کاهش می‌یابد و فشار بر نخاع و اعصاب وارد می‌شود . این فشار می‌تواند باعث درد، بی‌حسی، ضعف، تنگی، کاهش عملکرد عضلات و اختلال در کنترل ادرار و مدفوع شود . تنگی کانال نخاعی می‌تواند در هر قسمت از نخاع رخ دهد، اما معمولا در قسمت کمری یا گردنی آن بیشتر دیده می‌شود .

عواملی که می‌توانند منجر به تنگی کانال نخاعی شوند عبارتند از:

• پیری: با پیر شدن، استخوان‌ها و مفاصل سخت‌تر و بزرگ‌تر می‌شوند و بافت‌های نرم مانند دیسک‌ها، غضروف‌ها و رباط‌ها سست و ضعیف می‌شوند. این تغییرات می‌توانند باعث تنگ شدن کانال نخاعی و فشار بر نخاع و اعصاب شوند .
• آسیب‌ها: آسیب‌های ناشی از سقوط، تصادف، ضربه و غیره می‌توانند باعث شکستگی، جابجایی، تورم یا التهاب استخوان‌ها و بافت‌های نرم در کانال‌نخاعی شوند و فضای آن را کاهش دهند .
• بیماری‌ها: برخی بیماری‌ها مانند تومور، عفونت، التهاب مفاصل، اسکلروز چندگانه، پارگی دیسک، اسپوندیلولیستزیس و غیره می‌توانند باعث رشد غیرطبیعی یا التهابی استخوان‌ها و بافت‌های نرم در کانال‌نخاعی شوند و فضای آن را تنگ کنند .
• عوامل ژنتیکی: برخی افراد به طور مادرزادی کانال نخاعی تنگ‌تری دارند و احتمال ابتلا به تنگی کانال نخاعی در آن‌ها بیشتر است .

روش‌های تشخیص تنگی کانال نخاعی و آزمایش‌های مربوطه

برای تشخیص، پزشک ابتدا تاریخچه پزشکی و علائم بیمار را مورد بررسی قرار می‌دهد. سپس معاینه فیزیکی انجام می‌دهد که شامل بررسی حرکت، قدرت، حس و عملکرد عضلات و اعصاب مربوط به نخاع است . برای تایید تشخیص و شناسایی محل و شدت تنگی کانال ، پزشک ممکن است از آزمایش‌های تصویربرداری مانند رادیوگرافی، تصویربرداری با میدان مغناطیسی، توموگرافی، میلوگرافی و الکترومیوگرافی استفاده کند .

• رادیوگرافی: یک روش تصویربرداری است که با استفاده از اشعه ایکس، تصاویر دوبعدی از استخوان‌ها را تولید می‌کند. این روش می‌تواند به پزشک کمک کند تا برخی از علل تنگی کانال‌نخاعی مانند استئوآرتریت، شکستگی، جابجایی و تومور را شناسایی کند .
• تصویربرداری با میدان مغناطیسی: یک روش تصویربرداری است که با استفاده از میدان مغناطیسی و امواج رادیویی، تصاویر سه‌بعدی از استخوان‌ها و بافت‌های نرم را تولید می‌کند. این روش می‌تواند به پزشک کمک کند تا برخی از علل تنگی کانال‌نخاعی مانند پارگی دیسک، تومور، عفونت و التهاب را شناسایی کند .
• کامپیوتر توموگرافی: یک روش تصویربرداری است که با استفاده از اشعه ایکس و رایانه، تصاویر سه‌بعدی از استخوان‌ها و بافت‌های نرم را تولید می‌کند. این روش می‌تواند به پزشک کمک کند تا برخی از علل تنگی کانال نخاعی مانند پارگی دیسک، تومور، عفونت و التهاب را شناسایی کند .
• میلوگرافی: یک روش تصویربرداری است که با تزریق ماده رنگی به فضای محیطی نخاع و سپس انجام رادیوگرافی یا کامپیوتر توموگرافی نخاع، تصاویر دقیق‌تری از فضای کانال نخاعی و نخاع را تولید می‌کند. این روش می‌تواند به پزشک کمک کند تا محل و شدت تنگی کانال نخاعی را شناسایی کند .
• الکترومیوگرافی: یک روش آزمایشی است که با استفاده از سوزن‌های ریز و برق، عملکرد عضلات و اعصاب را مورد ارزیابی قرار می‌دهد. این روش می‌تواند به پزشک کمک کند تا بررسی کند که آیا تنگی کانال نخاعی باعث آسیب به اعصاب شده است یا خیر .

چگونه از تنگی کانال نخاعی پیشگیری کنیم و آن را درمان کنیم؟

تنگی کانال نخاعی یک حالت پیشرفته و مزمن است که نمی‌توان به طور کامل از آن پیشگیری کرد یا آن را درمان کرد. اما با رعایت برخی نکات می‌توان علائم آن را کاهش داد و کیفیت زندگی را بهبود بخشید. برخی از این نکات عبارتند از:

• تمرینات ورزشی: تمرینات ورزشی منظم و متناسب با وضعیت بدنی و پزشکی می‌تواند به تقویت عضلات پشت و شکم، افزایش انعطاف‌پذیری مفاصل، کاهش التهاب و درد و بهبود گردش خون کمک کند . برخی از تمرینات مناسب برای بیماران مبتلا به تنگی کانال نخاعی عبارتند از: پیاده‌روی، شنا، دوچرخه‌سواری، یوگا، تای‌چی و غیره. البته قبل از شروع هر تمرینی، باید با پزشک مشورت کرد و از تمریناتی که ممکن است وضعیت را بدتر کنند مانند دویدن، جهش، بلند کردن وزنه و غیره خودداری کرد .
• داروها: برخی داروها می‌توانند به کاهش التهاب، درد و تورم کمک کنند. این داروها ممکن است شامل داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن، ناپروکسن و غیره، داروهای ضددرد مانند پاراستامول، ترامادول و غیره، داروهای ضد اسپاسم مانند باکلوفن، تیزانیدین و غیره و داروهای ضد افسردگی مانند دولوکستین، آمیتریپتیلین و غیره باشند . البته این داروها باید تحت نظر پزشک و با رعایت دستورالعمل‌های مصرف مصرف شوند و از مصرف بی‌رویه و بلندمدت آن‌ها خودداری کرد .
• تزریقات: برخی تزریقات می‌توانند به کاهش التهاب و درد کمک کنند. این تزریقات ممکن است شامل تزریقات کورتیکواستروئید مانند پردنیزولون، تریامسینولون و غیره، تزریقات آنتی‌تنسیلین مانند بوتولینوم توکسین و غیره و تزریقات آنتی‌تنسیلین مانند بوتولینوم توکسین و غیره باشند . این تزریقات توسط پزشک و با استفاده از تصویربرداری به محل مورد نظر در کانال نخاعی یا اطراف آن تزریق می‌شوند و می‌توانند به مدت چند هفته تا چند ماه اثر داشته باشند . البته این تزریقات نیز باید با احتیاط و در موارد مشخص مورد استفاده قرار بگیرند و از تکرار مکرر آن‌ها خودداری کرد .
• درمان‌های غیردارویی: برخی درمان‌های غیردارویی می‌توانند به کاهش درد و بهبود عملکرد کمک کنند. این درمان‌ها ممکن است شامل فیزیوتراپی، استفاده از کمربند یا گردنبند، استفاده از عصا یا واکر، اصلاح وضعیت بدن، استفاده از گرما یا سرما، استفاده از برق درمانی، استفاده از ماساژ، استفاده از طب سوزنی و غیره باشند . البته این درمان‌ها باید با مشورت پزشک و با رعایت اصول بهداشتی و ایمنی انجام شوند و از انجام آن‌ها در صورت بروز عوارض یا تشدید علائم خودداری کرد .

تنگی کانال نخاعی در افراد مختلف: علت، علائم و راه‌های مقابله با آن

تنگی کانال نخاعی می‌تواند در افراد مختلف با علل، علائم و شدت متفاوتی رخ دهد. برخی از این افراد عبارتند از:

باشه، ادامه می‌دهم. این بخش را به شکل زیر اضافه می‌کنم:

• افراد سالمند: افراد سالمند بیشتر از سایر افراد دچار تنگی کانال نخاعی می‌شوند، زیرا با پیر شدن، استخوان‌ها و مفاصل بزرگ‌تر و سخت‌تر می‌شوند و بافت‌های نرم سست و ضعیف می‌شوند. این تغییرات باعث می‌شوند که فضای کانال نخاعی کاهش یابد و فشار بر نخاع و اعصاب وارد شود. علائم تنگی کانال نخاعی در افراد سالمند ممکن است شامل درد، بی‌حسی، ضعف، تنگی، کاهش عملکرد عضلات و اختلال در کنترل ادرار و مدفوع باشد. این علائم ممکن است با حرکت، ایستادن یا نشستن تشدید یا تسکین یابند. راه‌های مقابله با تنگی کانال نخاعی در افراد سالمند ممکن است شامل تمرینات ورزشی، داروها، تزریقات، درمان‌های غیردارویی و در موارد شدید، جراحی باشد .
• افراد جوان: افراد جوان کمتر از افراد سالمند دچار تنگی کانال نخاعی می‌شوند، زیرا استخوان‌ها و مفاصل آن‌ها هنوز سالم و انعطاف‌پذیر هستند و بافت‌های نرم آن‌ها هنوز قوی و کشسان هستند. اما برخی عوامل مانند آسیب‌ها، بیماری‌ها، عوامل ژنتیکی یا فعالیت‌های ورزشی شدید می‌توانند باعث تنگی کانال نخاعی در افراد جوان شوند. علائم تنگی کانال نخاعی در افراد جوان ممکن است شامل درد، بی‌حسی، ضعف، تنگی، کاهش عملکرد عضلات و اختلال در کنترل ادرار و مدفوع باشد. این علائم ممکن است با حرکت، ایستادن یا نشستن تشدید یا تسکین یابند. راه‌های مقابله با تنگی کانال نخاعی در افراد جوان ممکن است شامل تمرینات ورزشی، داروها، تزریقات، درمان‌های غیردارویی و در موارد شدید، جراحی باشد .
• افراد مبتلا به دیابت: افراد مبتلا به دیابت بیشتر از سایر افراد دچار تنگی کانال‌نخاعی می‌شوند، زیرا دیابت می‌تواند باعث آسیب به اعصاب، کاهش گردش خون و تغییرات در ساختار استخوان‌ها و بافت‌های نرم شود. این عوامل می‌توانند باعث تنگ شدن کانال نخاعی و فشار بر نخاع و اعصاب شوند. علائم تنگی کانال‌نخاعی در افراد مبتلا به دیابت ممکن است شامل درد، بی‌حسی، ضعف، تنگی، کاهش عملکرد عضلات و اختلال در کنترل ادرار و مدفوع باشد. این علائم ممکن است با حرکت، ایستادن یا نشستن تشدید یا تسکین یابند. راه‌های مقابله با تنگی کانال نخاعی در افراد مبتلا به دیابت ممکن است شامل تنظیم قند خون، تمرینات ورزشی، داروها، تزریقات، درمان‌های غیردارویی و در موارد شدید، جراحی باشد .

اجتناب از عوامل محرک

برخی عوامل می‌توانند باعث تشدید علائم تنگی کانال نخاعی شوند و وضعیت را بدتر کنند. برای کاهش این عوامل، باید از آن‌ها اجتناب کرد. برخی از این عوامل عبارتند از:

• وزن اضافه: وزن اضافه می‌تواند باعث افزایش فشار بر استخوان‌ها و مفاصل شود و باعث تنگ شدن کانال نخاعی و فشار بر نخاع و اعصاب شود. برای کاهش وزن اضافه، باید از رژیم غذایی سالم و متعادل استفاده کرد و تمرینات ورزشی مناسب را انجام داد .
• دود سیگار: دود سیگار می‌تواند باعث کاهش گردش خون به نخاع و اعصاب شود و باعث تنگ شدن کانال نخاعی و فشار بر نخاع و اعصاب شود. برای جلوگیری از این اثر، باید از سیگار کشیدن خودداری کرد یا مصرف آن را کاهش داد .
• استرس: استرس می‌تواند باعث تنش عضلات و افزایش التهاب شود و باعث تنگ شدن کانال نخاعی و فشار بر نخاع و اعصاب شود. برای کاهش استرس، باید از روش‌های مدیریت استرس مانند تنفس عمیق، مدیتیشن، ماساژ، گوش دادن به موسیقی، صحبت کردن با دوستان و غیره استفاده کرد .
• فعالیت‌های شدید یا نامناسب: فعالیت‌های شدید یا نامناسب می‌توانند باعث آسیب به استخوان‌ها و بافت‌های نرم شوند و باعث تنگ شدن کانال نخاعی و فشار بر نخاع و اعصاب شوند. برای جلوگیری از این اثر، باید از فعالیت‌هایی که ممکن است وضعیت را بدتر کنند مانند دویدن، جهش، بلند کردن وزنه، خم شدن یا چرخیدن ناگهانی و غیره خودداری کرد و فعالیت‌هایی را انتخاب کرد که مناسب با وضعیت بدنی و پزشکی هستند .

جراحی برای کاهش فشار بر نخاع و اعصاب در موارد شدید

در برخی موارد، تنگی کانال‌نخاعی به حدی شدید می‌شود که درمان‌های غیرجراحی کافی نیستند و علائم به شدت تأثیر منفی بر کیفیت زندگی می‌گذارند. در این موارد، پزشک ممکن است جراحی را به عنوان گزینه درمانی پیشنهاد کند. هدف از جراحی کاهش فشار بر نخاع و اعصاب و افزایش فضای کانال‌نخاعی است . برخی از روش‌های جراحی معمول برای درمان تنگی کانال نخاعی عبارتند از:

• لامینکتومی: یک روش جراحی است که در آن پزشک قسمتی از استخوان لامینا را که پشت کانال نخاعی قرار دارد، برمی‌دارد تا فضای کانال نخاعی را افزایش دهد .
• دیسککتومی: یک روش جراحی است که در آن پزشک قسمتی از دیسک میان مهره‌ای را که به سمت کانال نخاعی بروز کرده و فشار بر نخاع و اعصاب وارد کرده است، برمی‌دارد .
• فورامینوتومی: یک روش جراحی است که در آن پزشک قسمتی از استخوان یا بافت نرم را که در سوراخ‌هایی که اعصاب از آن‌ها عبور می‌کنند، قرار دارد و فشار بر اعصاب وارد کرده است، برمی‌دارد .
• اسپاینال فیوژن: یک روش جراحی است که در آن پزشک دو یا چند مهره را با استفاده از استخوان، پیچ، مهره، پلاک و غیره به هم متصل می‌کند تا حرکت آن‌ها را محدود کند و پایداری نخاع را افزایش دهد .

این روش‌های جراحی ممکن است به کاهش درد، بهبود عملکرد و افزایش کیفیت زندگی کمک کنند، اما همچنین ممکن است باعث عوارضی مانند عفونت، خونریزی، آسیب به نخاع یا اعصاب، بروز مجدد تنگی کانال‌نخاعی و غیره شوند . بنابراین، قبل از انجام جراحی، باید با پزشک در مورد مزایا و معایب آن مشورت کرد و از روش‌های جایگزین آگاه شد .

نتیجه گیری

تنگی کانال نخاعی یک حالت است که در آن فضای کانال نخاعی که نخاع و اعصاب را درون خود جای می‌دهد، کاهش می‌یابد و فشار بر نخاع و اعصاب وارد می‌شود. این حالت می‌تواند باعث درد، بی‌حسی، ضعف، تنگی، کاهش عملکرد عضلات و اختلال در کنترل ادرار و مدفوع شود. عواملی که می‌توانند منجر به تنگی کانال نخاعی شوند عبارتند از پیری، آسیب‌ها، بیماری‌ها، عوامل ژنتیکی و غیره. تشخیص تنگی کانال نخاعی با استفاده از تاریخچه پزشکی، معاینه فیزیکی و آزمایش‌های تصویربرداری انجام می‌شود.