در بدن هر انسان دو عصب سیاتیک وجود دارد که به عنوان بزرگترین اعصاب بدن انسان شناخته می شوند. ابتدای این اعصاب از ستون فقرات شروع می شوند و به پاها ختم می شوند. امکان دارد توسط بیرونزدگی یا فتق دیسک های کمر، فشار به ریشه های عصب سیاتیک وارد شود و در نتیجه درد در کمر و مسیر عصب سیاتیک شامل ران، ساق پا و کف پا حس شود. به این درد، درد سیاتیک می گویند. در ادامه با ما با علائم و راه های درمان دیسک کمر و سیاتیک همراه باشید.
سیاتیک عصبی است که ریشه های آن از بین مهره های کمر شما خارج شده و در طول هر دو ران و ساق پاها تا کف و روی پاهای شما امتداد مییابد. این عصب باعث حس و حرکت در پاهای شما میشود. آنچه در انواع کمردرد “سیاتیک” نامیده میشود علائمی است که به علت آزرده شدن عصب سیاتیک ایجاد میشود که مهمترین آن انتشار درد از کمر به زیر زانو است. دلایل مختلفی مانند بیرونزدگی دیسک و تنگی کانال نخاعی می تواند باعث آزردگی عصب سیاتیک شود. گاهی دیسک‌بیرون‌زده روی ریشه های عصب سیاتیک که از کناره مهره هایتان خارج میشود فشار می‌آورد و باعث دردی تیز و تیر کشنده میشود که از کمر شما به سمت باسن و خلف ران و ساق و به کف یا روی پا امتداد می یابد، به این درد، درد سیاتیکی می‌گویند.
دیسک های کمر یک ساختمان نرم دارند که در بین مهره های کمر قرار دارند و باعث اتصال مهره ها به هم می‌شوند. دیسک ها همچنین سبب انعطاف در ستون مهره ها می شوند. دیسک از یک حلقه خارجی و یک قسمت مرکزی تشکیل شده که قسمت مرکزی بافت نرمی است که باعث حرکات راحت کمر می شود.
دیسکها مانند بالشتکی در بین مهره های کمر شما قرار دارند، داخل دیسکها ماده نرمی است که اگر این ماده با فشار به لایه اطراف خود جا به جا شود و یا این لایه را پاره کند و خارج شود می‌گوییم دیسک بیرون زده است.
اگر دیسک کمر شما بیرون زده باشد و روی ریشه های عصب سیاتیک فشار بیاورد باعث میشود درد شما از کمر به زیر زانو در مسیر عصب سیاتیک انتشار یابد و یا حتی گاهی درد در ساق یا پای شما شدیدتر از درد کمرتان است. همچنین ممکن است در اندام تحتانی بی حسی یا گزگز و مورمور و یا حتی ضعف و لاغری در قسمتی از اندامتان ایجاد شود. اگر درد شما فقط در کمر است و یا تنها تا پشت زانویتان تیر می‌کشد و به زیر زانو انتشار ندارد به احتمال زیاد دردتان مربوط به بیرون زدگی دیسک کمر شما نیست.
بیرونزدگی دیسک معمولا در اثر عوامل مختلف ایجاد می شود. یعنی چند عامل دست به دست می‌دهند تا این مشکل ایجاد شود. برخی افراد بصورت ارثی دیسک های حساس تری دارند. همچنین سیگار می تواند تغذیه دیسک را مختل و آنرا ضعیف کند. وجود این عوامل در فردی که فشار زیادی به کمر وارد می کند مثلا کار سنگین بدنی، رانندگی طولانی و یا نشستن های طولانی ممکن است باعث بیرون زدگی دیسک شود.
نخاع شما در داخل کانالی در ستون مهره های کمرتان قرار دارد، وقتی در قسمتی از ستون مهره ها که نخاع از داخل آن عبور می‌کند به هر علتی تنگی ایجاد شود باعث می شود روی نخاع و یا شاخه های عصبی نخاع فشار وارد شود. این فشار می تواند سبب کمردردی شود که به زیر زانو و پشت پاهای شما انتشار یابد و همچنین می تواند باعث بی حسی و گزگز و سوزن سوزن شدن و ضعف در پاهای شما شود.
افرادی که مبتلا به تنگی کانال نخاعی شده‌اند موقع راه رفتن و ایستادن طولانی دردشان شدید میشود اما موقع نشستن و یا خوابیدن درد ندارند. به علت ایجاد درد این افراد معمولا نمی توانند به مدت طولانی راه بروند. خم شدن کمر باعث می شود تنگی کانل نخاع کم شود.
به همین علت در این افراد وقتی هنگام راه رفتن درد ایجاد میشود با نشستن یا خم شدن و یا با بالا آوردن پا درد کمتر می شود. در افراد مبتلا به تنگی کانال نخاع موقع بالا رفتن از سربالایی معمولا کمردرد کمتر از وقتی است که سرپایینی می روند چون در سربالایی کمر کمی به جلو خم می شود و در سرپایینی کمر صاف یا حتی به عقب خم شده است.
درمان های سیاتیک و بیرونزدگی دیسک کمر 4 مرحله دارد که بجز موارد نادر که عمل جراحی اورژانس لازم است. باید این درمان ها مرحله به مرحله انجام شود.
نکته مهم در مورد این نوع درمان این است که حتما باید توسط افراد آموزش دیده انجام شود تا عوارضی برای شما ایجاد نکند. دیگر اینکه این درمان برای هر نوع کمردردی نباید انجام شود. در کل میزان عوارض آن اگر درمانگر آموزش دیده باشد کم است. اگر درد کمر شما به پایین زانو یتان انتشار پیدا می‌کند یعنی وقتی کمردرد دارید درد را در پشت ساق پا و یا کف پای خود نیز حس می کنید و یا احساس گز گز و یا سوزن سوزن شدن در انگشتان پای خود را دارید، احتمال دارد که شما دچار بیرون زدگی دیسک شده باشید و در این صورت توصیه نمی شود این درمان را انجام دهید.
اما اگر کمردرد شما به گونه ای است که درد شما به زیر زانو انتشار پیدا نمی کند و از شروع کمردرد شما بیشتر از 2 تا 3 هفته نگذشته است و همچنین بنا به تشخیص پزشک اختلال حرکتی در قسمتی از کمر شما وجود دارد ممکن است با این درمان اختلال حرکتی و درد شما کمتر شود. البته به این نکته توجه کنید که بعد از 3 تا 5 جلسه درمان شما باید اثرات مثبت آن را حس کنید و منطقی نیست این درمان را برای ماهها ادامه دهید.
وسایل فیزیوتراپی که جهت درمان کمردرد استفاده می شود شامل یک سری وسایل تولید کننده گرما مثل لامپهای گرم کننده اولتراسوند و دیاترمی می باشد. این وسایل در هنگام درد حاد و شدید با گرم کردن کمر می توانند درد بیمار را کاهش دهند. تنس وسیله دیگری است که با تولید جریان الکتریکی سطحی می تواند درد حاد را کاهش دهد. مطالعات نشان داده اند که این وسایل بر درد مزمن و طول کشیده کمر کمتر اثر دارند. همچنین این وسائل اثری در پیشگیری از کمردرد ندارند.
مطالعات علمی نشان داده اند که طب سوزنی می تواند در درمان برخی از کمردرد ها موثر باشد. اگر کمردرد شما مدت طولانی یعنی بیش از 4 هفته طول کشیده است و درد شما به گونه ای نیست که به زیر زانو شما کشیده شود و یا احساس بیحسی یا سوزن شدن در پاهای خود را ندارید و به درمانهای دارویی مثل ضد درد ها پاسخ نداده اید، با نظر پزشک متخصص می توانید از طب سوزنی استفاده کنید. گاهی نقاط دردناک بصورت گره هایی در عضلات اطراف ستون فقرات کمری شما ایجاد می شودکه ممکن است عامل تمام یا قسمتی از درد شما باشد. با انجام طب سوزنی در این مناطق احتمال دارد درد شما کاهش یابد.
طب سوزنی با ایجاد آرامش در عضلات و نیز ترشح مواد ضد درد درونی در بدن میزان کمردرد را کاهش می دهد. طبق راهنمای بالینی بریتانیا طول درمان طب سوزنی برای کمردرد بطور متوسط 12 جلسه است. عموما از همان جلسات اول باید اثرات درمانی را احساس کنید. اگر پس از 3 جلسه هیچ اثر مثبتی از طب سوزنی احساس نکردید آنرا ادامه ندهید.
عموما در درد های سیاتیکی طب سوزنی کمک زیادی نمی کند ولی در برخی از افراد ممکن است در کنار درمانهای دیگر در کاهش درد کمک کند.
حالتی بخوابید که راحتید و وقتی صبح از خواب بلند شدید درد تان شدید نشده باشد. خواب خوب برای درمان کمردرد بسیار مهم است پس هر چه به راحتی شما در خواب کمک می کند بکار ببرید. مدل مناسب خوابیدن می تواند در افراد مختلف متفاوت باشد اما دو حالت مناسب جهت خوابیدن توصیه می شود. یکی خوابیدن به پهلو در حالیکه پاها جمع شده و یک بالشتک بین زانوهای خود قرار داده اید. و حالت دیگر این است که به پشت بخوابید در حالیکه یک بالش زیر سر خود و یک بالش زیر زانوهای خود قرار داده اید.
ورزشی که در دردهای سیاتیکی کمک می کند روش مکنزی است. در این روش با معاینه ورزش هایی را که باعث کاهش درد سیاتیکی در فرد می شود شناسایی می کنند و با آن فرد را درمان می کنند. این ورزش ها در بیرونزدگی دیسک عموما ورزش هایی است که کمر به سمت عقب خم می شود.
ابن سینا در قانون اولین درمان کمردرد را ورزش و فعالیت بدنی ذکر می کند. امروزه نیز تحقیقات نشان داده که ورزش در درمان کمردرد موثر است. ورزشهای مختلفی می توانند به افراد مبتلا به کمردرد کمک کنند. پزشک شما با توجه به وضعیت شما که در معاینه و شرح حال مشخص می شود، ورزشهای مخصوصی را برایتان تجویز می کند. مثلا در صورت ضعف عضلات شکم و کمر، ورزشهای پایداری مرکزی برای تقویت آنها توصیه می شود. و یا در صورت کوتاهی و ضعف برخی از عضلات مثل عضلات پشت و جلوی ران ورزشهایی جهت بهبود این عضلات تجویز می شود.
یکی دیگر از درمان های موجود برای کمردرد انجام جراحی خواهد بود. جراحی ممکن است به صورت باز و یا بسته انجام شود. اما در مطالعات انجام شده روی افرادی که تحت عمل جراحی قرار گرفته اند و افرادی که درمانهای غیر جراحی را برای بهبود کمردرد ناشی از بیرون زدگی دیسک خود انجام داده اند نشان داده شده که در طولانی مدت مثلا چند سال بعد دیگر تفاوتی در میزان درد و دفعات عود کمردرد آنها وجود نداشته. باید بدانید که جراحی دیسک یک درمان قطعی و همیشگی برای کمردرد نیست.
comment#
تلفن: ۸۸۵۶۹۷۶۹ ۸۸۰۱۷۵۰۸
شمال شرق پل گیشا، اتوبان جلال آل احمد، خيابان زنجاني (كوي پروانه)، ساختمان پزشکان چمران، واحد۹
